آیا انبیاء معصوم هستند؟

مصونیت انبیاء از گناه به اقتضای رسالتی که برعهده دارند از ضروریات دین و عقل است که شیعه بدان اعتقاد دارد.اما در برخی از آیات قرآن کلماتی بکار برده شده که علی الظاهر خلاف این ضروریت است. امام هشتم علیه السلام بدین دسته از آیات متشابه پاسخ می دهد.

برخی آیات از متشابهات هستند یعنی تأویل آن را فقط خداوند متعال و راسخون در علم که همان ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین باشند، می دانند.
دسته ای از این آیات متشابه پیرامون "عصمت انبیاء" است که در ذیل عالم آل محمد حضرت امام رضا علیه السلام در مجلس بحث، با توجه به آیات قرآن بدان پاسخ می دهد.

عالم بزرگوار علی بن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق در کتاب امالی خویش چنین می نویسد ابوالصلت هروی گوید:چون مأمون صاحب نظران اهل اسلام و اهل ادیان مختلف همچون یهود، نصارا، مجوس، صائبان و دیگران را جمع کرد تا با حضرت علی بن موسی الزضا علیه السلام مباحثه و مناظره کنند، آن حضرت همه را بر جایشان میخکوب ساخته و آنان را در مناظره شکست داد به گونه ای که احدی از آنان قدرت پاسخگویی نداشته و گویی در دهانشان سنگ نهاده بودند که توانایی هیچ گونه پاسخی را نداشتند.

در همان مجلس علی بن محمد بن جَهم پیش آمده، خطاب به امام رضا علیه السلام چنین گفت:« یا ابن رسول الله! شما معتقد به عصمت انبیاء و پیامبران هستید؟حضرت فرمود: آری. علی بن جهم گفت" در این صورت با گفته های خدای تعالی چه می کنید که درباره حضرت آدم فرموده: "وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی"(طه 121 آدم پروردگارش را نافرمانی کرد و از پاداش او محروم شد.) و همچنین درباره حضرت یونس فرموده: "وَ ذَا النُّونِ اِذ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ اَن لَن نَقدِرَ علیه" (انبیاء87؛ و ذالنون(یونس) را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت و چنین می پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت.)

و نیز با این گفته که درباره حضرت یوسف، می فرماید: "وَ لَقَد هَمَّت بِهِ وَ هَمَّ بِها"(یوسف 24؛ آن زن قصد او(یوسف) کرد و او نیز( اگر برهان پروردگار را نمی دید) قصد وی (آن زن) می نمود.)
و با این گفته که درباره حضرت داوود فرموده: "وَظَنَّ داوودُ أَنَّما فَتَنّاهُ" (ص 24؛ داوود دانست که ما او را (با این ماجرا) آزموده ایم (از این رو از پروردگارش طلب آمرزش نمود.)
و با این گفته که درباره رسول اکرم صل الله علیه و آله و سلم فرموده: "وَ تُخفي في نَفسِکَ ما الله مُبدیهِ و تَخشَی النّاسَ و الله اَحقُّ أَن تخشاهُ" (احزاب 37؛ و در دل چیزی را پنهان می داشتی که خداوند آن را آشکار می کند و از مردم می ترسیدی در حالی که خداوند سزاوارتر است که از او بترسی.)

امام رضا علیه السلام در پاسخ او فرمود: وای بر تو ای علی! از خدا بترس و تقوای الهی را پیشه کن و پیامبران خدا را متهم به هرزگی و نسبت های ناروا مکن و کتاب خدای عز و جل را به رأی خویش تفسیر و تأویل منما زیرا خدای عز و جل می فرماید: "وَ ما یَعلَمُ تَأویلَهُ إِلّا الله و الرّاسخونَ فی العلم"(آل عمران 7؛ تفسیر آنها(آیات متشابه) را، جز خدا و راسخان در علم نمی دانند.

اما اینکه خدای عز و جل فرموده: " و عصی آدم ربّه فغوی" به راستی خدای عز و جل آدم را آفرید و او را حجت در زمین و خلیفه بر بندگانش قرار داد او را برای بهشت نیافرید. نافرمانی آدم در بهشت بود نه در زمین. و این بدان جهت بود که مقدرات امر خدای عزوجل کام گردد و چون آدم به زمین هبوط کرد و حجت و خلیفه گردید، معصوم بود بدین دلیل که خدای تعالی می فرماید: " إِنَّ اللهَ اصطَفی آدَمَ و نُوحاً و آلَ ابراهیمَ و آل عمرانَ علی العالمین"(آل عمران33؛ خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.)

و اما قول خدای عزوجل که درباره ذوالنون(حضرت یونس علیه السلام) فرموده: " و ذا النون اذ..."مقصود این است که یونس چنین پنداشت که ما رزق و روزی را به او تنگ و سخت نمی کنیم (پس نقدر در اینجا به معنی تنگ سخت گرفتن است به به معنی توانایی و قدرت) آیا سخن خداوند متعال را نشنیده ای که می فرماید: "وَ اَمّا اِذا ما ابتلاهُ فَقَدَرَ علیه رِزقَهُ"[فجر 16؛ و اما هنگامی که برای امتحان، روزیش را بر او تنگ می گیرد (مأیوس می شود و می گوید: پروردگارم مرا خوار کرده است)] ( که در اینجا قدر به معنی تنگ و سخت گرفتن است) زیرا اگر یونس چنین پنداشته بود که خدا بر او توانا نیست، کافر شده بود.اما گفتار خدای عزوجل درباره یوسف که فرموده:" وَ لَقد هَمَّت بِهِ وَ هُم بِها" مقصود این است که زلیخا قصد معصیت کرد و یوسف قصد قتل او کرد و در صورتی که مجبورش می کرد به جهت خشمی که یوسف بر زلیخا گرفت، در این هنگام خدا کشتن زلیخا را از یوسف برگردانید(یعنی یوف را از کشتن زلیخا منصرف کرد) و نیز فاحشه و هرزگی را چنانکه فرمود " کذلک لِنَصرِفَ عنه السُّوءَ و الفَحشاء" یوسف 24؛ این چنین کردیم تا بدی و فحشاء را از او(یوسف) دور سازیم.

وقتی سخنان آن حضرت بدین جا رسید خطاب به علی بن جهم فرمود:« اصحاب و یاران شما درباره داوود چه می گویند؟ علی بن جهم گفت: می گویند داوود در محرابش نماز می خواند که شیطان به صورت زیباترین پرنده در نظرش مجسم شد، داوود نمازش را فطع نموده و برخاست تا آن پرنده را به چنگ آورد.

پرنده به صحن حیاط پرید داوود به دنبالش رفت پرنده، بار دیگر بالای بام پرید او نیز به دنبال پرنده بالای بام رفت در این هنگام پرنده داخل حیاط خانه ی "اوریا ابن حتّان" شد داوود جهت به دست آوردن پرنده به خانه ی اوریا سرک کشید ناگهان چشمش افتاد به زن اوریا که در حیاط خانه مشغول غسل کردن بود داوود چون او را در آن حال دید عاشقش شد(بدین جهت تصمیم گرفت تا به هر وسیله شده زن ارویا را از آنِ خود کند)

داوود پیش از این، اوریا را به جبهه جنگ فرستاده بود لذا به فرمانده جنگ نوشت که اوریا را به خط مقدم جبهه ی نبرد اعزام کند او نیز چنین نمود"اوریا" به خطّ مقدم رفت و بر مشرکان پیروز شد وقتی خبر پیروزی "اوریا" به داوود رسید، داوود(از اینکه می دید اوریا کشته نشده تا آن حضرت بتواند با همسرش ازدواج نماید) ناراحت شد لذا بار دیگر نامه ای به فرمانده ی جبهه نوشت و درخواست نمود که "اوریا" را پیشاپیش تابوت به خط مقدم اعزام نماید فرمانده نیز جنین کرد و "اوریا" به دست مشرکان کشته شد، داوود چون از کشته شدن "اوریا"مطّلع شد(ومیدان را از وجود رقیب خالی دید)با همسر وی ازدواج نمود.

هنگامی که سخنان علی بن جهم بدینجا رسید، امام رضا علیه السلام ( از شدت ناراحتی) دست مبارکش را بر پیشانی زد و(در حالی که از سخنان علی بن جهم تعجب نموده بود، با ناراحتی) فرمود: "إنّا لله و إنّا إلیه راجِعون"(بقره256) شما به یکی از پیامبران الهی نسبت می دهید که:
 

اولا:به نمازش بی اعتنایی کرده و به دنبال پرنده ای روان شده
ثانیا:دل به فاحشه و هرزگی سپرده
ثالثا: وسیله کشته شدن بی گناه را فراهم آورده است!

علی بن جهم عرض کرد: یا ابن رسول الله! پس خطای داوود چه بود(که از آن استغفار کرد؟)

حضرت فرمودند: «وای بر تو! داوود گمان برد که خدا خلقی داناتر از وی نیافریده است(و او خود داناترین آفریدگان است). در پی این گمان، خداوند دو فرشته را مأمور نمود تا از دیوار محراب عبادت داوود بالا آمدند و خطاب به وی گفتند:"خَصمانِ بَغی بَعضُناعل بَعضٍ فَاحکُم بَینَنا بالحقِّ و لاتُسطِط و اهدِنا إلی سواءِ الصِّراطِ إِنَّ هذا أَخي لَهُ تِسعٌ و تِسعُونَ نَعجَةً وَ لِيَ نَعجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقالَ اَکفِلنیها وَ عَزَّنی فی الخطاب" دو نفر شاکی هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده واکنون در میان ما بحق داوری کن و ستم روا مدار و ما را به راه راست هدایت کن. این برادر من است او نود و نه میش دارد و من یکی بیش دارم اما او اصرار می کند که این یکی را هم به من واگذار و در سخن بر من غلبه کرده است.(ص 23 ـ 22)

داوود پس از شنیدن سخنان فرد مدّعی، نسبت به حکم بر علیه مدّعی علیه شتاب نموده و خطاب به مدّعی گفت: "لَقَد ظَلَمَکَ بِسُؤالِ نَعجَتِکَ إلی نِعاجِهِ" مسلماً او با درخواست یک میش تو برای افزودن آن به میشهایش بر تو ستم نموده است.(ص24)

داوود از مدعی شاهد نخواست و به مدعی علیه نیز فرصت نداد تا از خود دفاع کند. این خطای داوود در قضاوتش بود، نه آنچه شما می گویید و بدان معتقدید مگر نشنیده ای که خدای عزوجل(در ادامه ی آیات)می فرماید:"یا داوُودُ إنّا جعلناک خلیفةً فِی الارضِ فاحکُم بین النّاس بالحَقِّ..." ای داوود اما تو را خلیفه در زمین قرار دادیم پس در میان مردم بحق داوری کن...(ص 26)
علی بن جهم عرض کرد: یا ابن رسول الله! پس ماجرای داوود با اوریا چه بوده؟

حضرت فرمود: در روزگار داوود چون شوهر زنی وفات می یافت یا کشته می شد، آن زن دیگر ازدواج نمی کرد و تا آخر عمر بیوه می ماند و اولینفردی که خداوند ازدواج با زن شوهر مرده را برایش مباح کرد، داوود بود و این امر بر "اوریا" ناگوار آمد.(شاید بدین جهت که چرا نباید او اولین فرد درا ین زمینه باشد.)

اما قول خدای تعالی که درباره پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم فرموده: "وَ تُخفی فی نَفسِکَ ما الله مُبدیهِ وَ تَخشَی الناسَ وَ الله اَحَقُّ أَن تخشاهُ" موضوع این است که خدای عزّوجلّ به پیامبر خویش محمد صل الله علیه و آله و سلم نام یکایک زنان او را در دنیا وآخرت اعلام نمود و فرمود:"زنان پیامبر مادران مومنان هستند"(احزاب 6) یکی از آن زنان "زینب بنت جحش" بود زینب در آن هنگام همسر زید بن حارثه ـ پسر خوانده پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم ـ بود، پیامبر هنگامی که نامهای زنان خویش را فرمود نامی از زینب به میان نیاورد و نام وی را در دل خویش پنهان نمود و ترسید که مبادا منافقان بر رسول خدا طعنه زده و بگویند که پیامبر همسر فردی دیگر را در ردیف زنان خویش نام می برد و ام المومنین می شمرد.

خداوند در آیات مذکور خطاب به پیامبرش فرمود که می بایست تنها از خدا بیم به دل راه دهد و تنها خشیت الهی را در دل داشته باشد و از طعنه های مردمان نهراسد.

امام رضا علیه السلام در ادامه سخنان گهر بارش فرمود: خداوند متعال متصدی ازدواج احدی از آفریدگان خویش نگردید مگر تزویج حوا به حضرت آدم علیه السلام و تزویج زینب بنت جحش به رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم ـ پس از آنکه زید بن حارثه او را طلاق داد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: